Period razvoja drevne ruske književnosti. Kroz koja je razdoblja u svom razvoju prošla drevna ruska književnost?

Prema ustaljenoj tradiciji, razlikuju se tri glavne faze u razvoju staroruske književnosti, povezane s periodima razvoja ruske države:

I. Književnost drevna ruska država XI - prva polovina XIII vijeka. Književnost ovog perioda često se naziva književnošću Kijevske Rusije.

II. Književnost tog perioda feudalne fragmentacije i borba za ujedinjenje severoistočne Rusije (druga polovina 13. - prva polovina 15. veka).

III. Literatura iz perioda stvaranja i razvoja centralizovane ruske države (XVI-XVII vek).

Međutim, prilikom periodizacije književnog procesa potrebno je uzeti u obzir:

1. Niz originalnih i prevedenih spomenika koji su se pojavili u datom periodu.
2. Priroda ideja i slika koje se ogledaju u književnosti.
3. Vodeći principi prikazivanja stvarnosti i priroda žanrova i stilova koji određuju specifičnosti književni razvoj ovog perioda.

Prvi spomenici koji su do nas stigli Staro rusko pismo poznato samo iz druge polovine 11. veka: Ostromirovo jevanđelje (1056–1057), „Ilustracija velikog kneza Svjatoslava iz 1073.“, „Izbornik iz 1076. godine“. Većina djela nastalih u 11.–12. stoljeću sačuvana je samo u kasnijim kopijama 14.–17. stoljeća.

Međutim, intenzivan razvoj pisanja u Rusiji počeo je nakon zvaničnog usvajanja hrišćanstva 988. U isto vrijeme nastao je i određeni obrazovni sistem. Tridesetih godina 11. vijeka. u Kijevu ima „mnogo pisara“ koji ne samo da kopiraju knjige, već ih i prevode sa grčkog na "slovensko pismo" Sve to nam omogućava da istaknemo kraj 10. - prvu polovinu 11. vijeka. kao prvi, početni period formiranja staroruske književnosti. Istina, o rasponu radova ovog perioda, njihovim temama, idejama, žanrovima i stilovima možemo govoriti samo hipotetički.

Preovlađujuće mjesto u književnosti ovog perioda zauzimale su očigledno, knjige religioznog i moralnog sadržaja: Evanđelja, Apostol, Služba, Sinaksari. U tom periodu izvršeno je prevođenje grčkih hronika, na osnovu kojih je sastavljen „Hronograf prema Velikom izlaganju“. U isto vrijeme nastaju zapisi usmenih predanja o širenju kršćanstva u Rusiji. Umetnički vrhunac ovog perioda i početak novog bila je Ilarionova „Beseda o zakonu i blagodati“.

Drugi period - sredina 11. - prva trećina 12. veka - književnost Kijevske Rusije. Ovo je doba procvata originalne drevne ruske književnosti, predstavljene žanrovima didaktičke „reči“ (Teodosije Pečerski, Luka Židjata), žanrovskim varijantama originalnih žitija („Legenda“ i „Čitanje“ o Borisu i Glebu, „The Život Teodosija Pečerskog“, „Spomen i pohvala knezu Vladimiru“), istorijske priče, priče, legende koje su činile osnovu hronike, koja je početkom 12.st. se zove "Priča o prošlim godinama". U isto vrijeme pojavila se prva „šetnja“ - putovanje igumana Daniela i tako originalno djelo kao što je „Učenje“ Vladimira Monomaha.

Prevedena literatura ovog perioda uveliko je zastupljena filozofsko-didaktičkim i moralno-didaktičkim zbirkama, paterikonima, istorijske hronike, apokrifna djela.

Centralna tema izvorne književnosti je tema ruske zemlje, ideja njene veličine, integriteta i suvereniteta. Njegovi poklonici su duhovna svjetla ruske zemlje i ideal moralne ljepote. njegovom "trud i znoj" strašni prinčevi grade otadžbinu - "dobri patnici za rusku zemlju."

U tom periodu razvijaju se različiti stilovi: epski, dokumentarno-istorijski, didaktički, emocionalno ekspresivni, hagiografski, koji su ponekad prisutni u istom djelu.

Treći period pada na drugu trećinu 12. - prvu polovinu 13. vijeka. Ovo je literatura iz perioda feudalne rascjepkanosti, kada se „patchwork carstvo Rurikoviča“ raspalo na niz nezavisnih feudalnih poludržava. Razvoj književnosti poprima regionalni karakter. Na osnovu književnosti Kijevske Rusije stvorene su lokalne književne škole: Vladimir-Suzdal, Novgorod, Kijev-Černigov, Gačica-Volyn, Polotsk-Smolensk, Turovo-Pinsk, koje su tada postale izvor formiranja književnosti troje bratski slovenski narodi– ruski, ukrajinski i bjeloruski.

U ovim regionalnim centrima razvijaju se lokalne hronike, hagiografija, žanrovi putovanja, istorijske priče, epideiktička elokvencija („reči“ Ćirila Turovskog, Klimenta Smoljatiča, Serapiona Vladimirskog) i počinje da se oblikuje „Priča o čudima“. Vladimir ikona Majka boga„. Delima Vladimirskog episkopa Simona i monaha Polikarpa nastao je „Kijevo-pečerski paterikon”. Vrhunac književnosti ovog perioda bila je „Priča o Igorovom pohodu”, čvrsto povezana sa odlazećim tradicijama herojskog. originalna upečatljiva djela su "Laik" Daniila Zatočnika i "Laik o uništenju ruske zemlje".

Sastav prevodne literature dopunjen je djelima Efraima i Isaka Sirinaca, Ivana Damaskina. Formira se četvrta zbirka “Trijumfator” i “Izmaragd”. Kao rezultat kulturnih veza s južnim Slovenima, pojavljuju se eshatološka priča “Priča o dvanaest snova kralja Šahaišija” i utopijska “Priča o bogatoj Indiji”.

Četvrti period je druga polovina 13.–15. veka. - književnost iz perioda borbe ruskog naroda sa mongolsko-tatarskim osvajačima i početka formiranja centralizovane ruske države, formiranja velikoruskog naroda. Razvoj književnosti u ovom periodu teče takvim vodećim kulturnim centrima, poput visokih Moskve, Novgoroda, Pskova, Tvera.

Svest o potrebi borbe protiv stranih porobljivača dovela je do ujedinjenja narodnih snaga, a ta borba ide ruku pod ruku sa političkim ujedinjenjem Rusije oko jednog centra, koji postaje Moskva. Važna prekretnica u političkom i kulturnom životu Rusije bila je pobeda ruskog naroda na Kulikovom polju septembra 1380. godine nad hordama Mamaja. Pokazalo je da Rusija ima snagu da se odlučno bori protiv porobljivača, a te snage može ujediniti i ujediniti centralizovana moć velikog kneza Moskve.

U literaturi ovog vremena glavna tema je borba protiv stranih porobljivača - Mongolsko-Tatara i tema jačanja ruske države, veličanja vojske i moralna dela Ruski narod, njihova dela. Književnost i art otkrivaju moralni ideal osobe sposobne za prevazilaženje "borba ovog doba" - glavno zlo koje sprečava ujedinjenje svih snaga za borbu protiv omraženih osvajača.

Epifanije Mudri oživljava i podiže na novu razinu umjetničkog savršenstva emocionalno izražajni stil koji je razvila književnost Kijevske Rusije. Razvoj ovog stila bio je određen istorijskim potrebama samog života, a ne samo drugim južnoslovenskim uticajem, iako je iskustvo bugarske i srpske književnosti uzelo u obzir i koristilo ga književnost kasnog XIV - početka XV veka. .

Stil istorijskog pripovedanja dobija dalji razvoj. Na nju utiču demokratski slojevi stanovništva, s jedne strane, i crkveni krugovi, s druge. Zabavna i umjetnička fikcija počinju sve šire prodirati u historijski narativ. Pojavljuju se izmišljene priče koje se uzimaju kao istorijske (pripovijest o gradu Babilonu, "Priča o mutjanskom guverneru Drakuli", "Priča o Iveronskoj kraljici Dinari", "Priča o Basargi"). a političke tendencije se intenziviraju, naglašavajući značaj Rusije i njenog centra Moskve - političkog i kulturnog naslednika vladajućih svetskih sila.

U 15. veku Novgorodska književnost dostiže svoj vrhunac, jasno odražavajući akutnu borbu klasa unutar feudalne gradske republike. Igrala je Novgorodska hronika i hagiografija sa svojim demokratskim tendencijama važnu ulogu u razvoju drevne ruske književnosti.

Razvoj stila "idealizirajućeg biografizma" prikazan je u literaturi Tvera. „Hod preko tri mora“ Afanasija Nikitina povezuje se sa demokratskom urbanom kulturom.

Pojava i razvoj racionalističkog jeretičkog pokreta u Novgorodu, Pskovu, a zatim i Moskvi svjedoči o pomacima koji su se dogodili u svijesti grada, intenziviranju njegove aktivnosti u ideološkoj i umjetničkoj sferi.

Raste interesovanje za literaturu psihološka stanja ljudska duša, dinamika osjećaja i emocija.

Književnost ovog perioda odražavala je glavne crte karaktera nastalog velikoruskog naroda: upornost, herojstvo, sposobnost izdržavanja nedaća i poteškoća, volju za borbom i pobjedom, ljubav prema domovini i odgovornost za njenu sudbinu.

Peti period razvoja staroruske književnosti pada na kraj 15.-16. Ovo je period književnosti centralizovane ruske države. U razvoju književnosti obilježen je procesom spajanja lokalnih regionalnih književnosti u jedinstvenu sverusku književnost, što je dalo ideološko opravdanje za centraliziranu vlast suverena. Oštra unutarpolitička borba za jačanje autokratske moći velikog kneza, a potom i suverena cijele Rusije, odredila je neviđeni procvat novinarstva.

Službeni stil ere postaje reprezentativni, veličanstveni, elokventni stil Makaryevskaya književna škola. Polemička novinarska literatura rađa slobodniju, življu književne forme vezano za poslovno pisanje i svakodnevni život.

U literaturi ovoga vremena jasno su vidljiva dva trenda: jedan je poštovanje strogih pravila i kanona pisanja, crkvenog obreda i svakodnevnog života; drugi je kršenje ovih pravila, uništavanje tradicionalnih kanona. Potonje se počinje manifestirati ne samo u publicistici, već i u hagiografiji i istorijskom pripovijedanju, pripremajući trijumf novih početaka.

Šesti period razvoja staroruske književnosti pada na 17. vek. Priroda književnog razvoja nam omogućava da razlikujemo dvije faze u ovom periodu: 1. - od početka stoljeća do 60-ih, 2. - 60-ih godina - kraj XVII, prva trećina 18. vijeka.

Prva faza je povezana sa razvojem i transformacijom tradicionalnih istorijskih i hagiografskih žanrova drevne ruske književnosti. Događaji iz Prvog seljačkog rata i borba ruskog naroda protiv poljsko-švedske intervencije zadali su udarac vjerskoj ideologiji i providencijalističkim pogledima na tok istorijskih događaja. U društvenom, političkom i kulturnom životu zemlje povećala se uloga posada – trgovačkog i zanatskog stanovništva. Pojavio se novi demokratski čitač. Odgovarajući na njegove zahtjeve, književnost proširuje obim stvarnosti, mijenja dotadašnji žanrovski sistem, počinje da se oslobađa provenencijalizma, simbolizma, bontona - vodećih principa. umjetnička metoda srednjovjekovne književnosti. Hagiografija se pretvara u svakodnevnu biografiju, a žanr istorijske priče se demokratizuje.

Druga faza razvoja ruske književnosti, druga polovina XVII V. Povezano sa crkvena reforma Nikona, sa događajima istorijskog ujedinjenja Ukrajine sa Rusijom, nakon čega je započeo intenzivan proces prodora zapadnoevropske književnosti u starorusku književnost. Istorijska priča, gubeći veze sa konkretnim činjenicama, postaje zabavna priča. Život postaje ne samo svakodnevna biografija, već i autobiografija - ispovijest vrelog buntovnog srca.

Tradicionalni žanrovi crkvenog i poslovnog pisanja postaju objekti književne parodije: crkvena služba parodira se u službi u kafani, život sveca parodiran je u životu pijanice, molbe i „presudni slučaj“ u „Kaljazinu“ Molba“ i „Priča o Erši Eršoviču“. Folklor hrli u književnost u širokom talasu. Žanrovi narodnih satiričnih priča, epike i tekstovi pjesama organski su uključeni u književna djela.

Samosvijest pojedinca ogleda se u novom žanru - svakodnevnoj priči, u kojoj se pojavljuje novi heroj- sin trgovca, opaki plemić bez korijena. Priroda prevodne literature se menja.

Proces demokratizacije književnosti nailazi na odgovor vladajućih klasa. U dvorskim krugovima usađen je umjetni normativni stil, ceremonijalna estetika i elementi ukrajinsko-poljskog baroka. Živa narodna lirika suprotstavljena je umjetnoj slogovnoj književnoj poeziji, demokratskoj satiri moralizirajuća apstraktna satira o moralu uopće, a narodnoj drami sudska i školska komedija. Međutim, pojava silabičke poezije, dvorskog i školskog teatra svjedočila je o trijumfu novih principa i pripremila put za nastanak klasicizma u ruskoj književnosti 18. stoljeća.

Cm.: Meshchersky N. A. Izvori i sastav drevnog slavensko-ruskog pisanja IX–XV vijeka. L., 1978.

1. Koji je period postojanja staroruske književnosti i kakva je njena periodizacija?

četiri perioda:
- Književnost Kijevske Rusije (11. - prva trećina 12. veka). Povezan sa intenzivnim razvojem staroruskog pisanja. Stara Rus se upoznaje sa velikim brojem spomenika prevodne književnosti, kako kanonske, crkvene, tako i apokrifne, didaktičke, istorijske i narativne. U tom periodu rođena je i razvijala se originalna drevna ruska književnost. Formiraju se najvažniji žanrovi - hagiografija, didaktička i svečana propovijed, pouka, opis putovanja, hronika, istorijska i ratna priča, legenda. Književnost ovog perioda prožeta je patriotskim, građanskim patosom ljubavi prema velikoj ruskoj zemlji.
- Književnost perioda feudalne rascjepkanosti (druga trećina 12. - sredina 13. vijeka). Rusija se raspada na niz nezavisnih feudalnih poludržava, a razvoj književnosti poprima regionalni karakter. Stvaraju se književne škole: Vladimir-Suzdal, Novgorod, Kijev-Černigov, Galicija-Volin, Polock-Smolensk, Turovo-Pinsk. U ovim regionalnim centrima razvijaju se lokalne hronike, hagiografija, putopisni žanrovi, istorijske priče i svečana govornička elokvencija („reči“ Kirila Turovskog, Klimenta Smoljatiča; „Kijevo-pečerski paterikon“, „Priča o domaćinu Igorovom“, „ Molitva Danila Zatočnika”).

Literatura iz perioda borbe protiv stranih osvajača i ujedinjenja severoistočne Rusije (sredina XIII - početak XIV veka). Jasno se ogleda herojska borba ruskog naroda protiv stranih osvajača. “Batuova priča o ruševinama Rjazanja”, “Život Aleksandra Nevskog”, “Priča o uništenju ruske zemlje”. U literaturi tog vremena glavne teme bile su borba protiv stranih porobljivača - Mongol-Tatara - i jačanje ruske države, veličajući vojne i moralne podvige ruskog naroda.
U tom periodu Epifanije Mudri oživljava i podiže emocionalno izražajni stil na novi nivo umjetničkog savršenstva. Stil istorijskog pripovedanja se dalje razvija, jača politička teorija „Moskva je treći Rim“ („Priča o zauzimanju Konstantinopolja“).
U 15. veku novgorodska književnost, kao i književnost Tvera, dostigla je svoj vrhunac. „Šetnja preko tri mora“ Afanasija Nikitina povezana je sa demokratskom urbanom kulturom.
Književnost ovog perioda odražavala je glavne crte karaktera nastalog velikoruskog naroda: upornost, herojstvo, sposobnost da se izdrže nevolje i poteškoće, volja za borbom i pobjedom. Zanimanje za psihološka stanja ljudske duše raste.
- Literatura iz perioda jačanja ruske centralizovane države (16. - 17. vek). U 16. veku odvija se proces spajanja regionalnih književnosti u jednu zajedničku. Striktno se poštuju dva trenda: jedan je poštovanje strogih pravila i kanona pisanja, crkvenih obreda i svakodnevnog života, drugi je kršenje ovih pravila. Potonji se počinje pojavljivati ne samo u novinarstvu, već iu hagiografiji i istorijskom pripovijedanju. Književnost, u vezi sa istorijskim promenama (Bolotnjikov seljački rat, borba protiv intervencije), proširuje obim stvarnosti, menja žanrovski sistem i počinje da se oslobađa vere u božansku predodređenost. Ruše se principi umjetničke metode srednjovjekovne književnosti - simbolizam, bonton. Život se pretvara u svakodnevnu biografiju. Živopisni dokazi o tome su „Život Julianije Lazarevske“ i „Priča o opsadi Azova donskih kozaka 1641. U drugoj polovini 17. stoljeća ubrzava se proces sekularizacije književnosti, njenog oslobađanja od tutorstva crkve i proces njene demokratizacije. Tradicionalni žanrovi crkvenog i poslovnog pisanja postaju predmeti književne parodije („Kazanska molba“ i „Priča o Erši Eršoviču“). Folklor hrli u književnost u širokom talasu. Žanrovi narodnih satiričnih priča, epike i tekstovi pjesama organski su uključeni u književna djela.
Proces lične samosvijesti ogleda se u novom žanru - svakodnevnoj priči, u kojoj se pojavljuje novi junak - trgovački sin ili plemić bez korijena. Zajedno se pojavila silabička poezija, dvorsko i školsko pozorište, što svjedoči o trijumfu novih početaka, koji su pripremili pojavu klasicizma u ruskoj književnosti.

2. Koje su glavne karakteristike staroruske književnosti? Kako se manifestuje njen religiozni karakter?

Karakteristična karakteristika staroruske književnosti je rukopisna priroda njenog postojanja i distribucije. Štaviše, ovo ili ono djelo je postojalo, po pravilu, ne u obliku jednog samostalnog rukopisa, već je bilo dio različitih zbirki koje su imale određene praktične ciljeve. Značenje ovoga ili onog rukom pisana knjiga procijenjen u smislu njegove praktične svrhe i korisnosti.

Druga karakteristika je anonimnost i bezličnost njenih radova. To je bila posljedica vjersko-kršćanskog odnosa feudalnog društva prema čovjeku, a posebno prema stvaralaštvu pisca, umjetnika i arhitekte. U najboljem slučaju, znamo imena pojedinih autora, „prepisivača“ knjiga, koji su svoje ime skromno stavili ili na kraj rukopisa, ili na njegove margine, ili (što je mnogo rjeđe) u naslovu. Istovremeno, pisac će svom imenu dati epitete kao što su „mršavi“, „mnogi grešnici“, „nedostojni“. U većini slučajeva, autor radije ostaje nepoznat, a ponekad se skriva iza autoritativnog imena jednog ili onog „oca crkve“ - Ivana Zlatoustog i drugih.

Nije postojao koncept autorskih prava individualne karakteristike Ličnost pisca nije dobila tako živopisnu manifestaciju kao u književnosti modernog doba. Prepisivači su često djelovali kao urednici i koautori, a ne kao jednostavni prepisivači teksta. Promijenili su ideološku orijentaciju djela koje se kopira, prirodu njegovog stila, skraćivali ili distribuirali tekst u skladu sa ukusima i zahtjevima svog vremena. Kao rezultat, nastala su nova izdanja spomenika.

U pravilu, autorski tekstovi djela nisu dopirali do nas, ali su sačuvani njihovi kasniji popisi, ponekad udaljeni od vremena pisanja originala sto, dvjesto i više godina. Na primjer, “Priča o prošlim godinama”, koju je Nestor stvorio 1111-1113, uopće nije sačuvana, a izdanje Silvestrove “priče” (1116) poznato je samo kao dio Laurentijeve kronike iz 1377. U spisku iz 16. veka pronađena je pripovetka o vojsci Igorovoj, napisana krajem 80-ih - 12. veka.

Prilikom proučavanja drevne ruske književnosti treba uzeti u obzir jednu važnu okolnost: u srednjem vijeku fikcija se još nije pojavila kao samostalna oblast. javne svijesti, bio je neraskidivo povezan sa filozofijom, naukom i religijom.

Jedna od karakterističnih osobina staroruske književnosti je njena povezanost sa crkvenim i poslovnim pisanjem, s jedne strane, i usmenom poetskom narodna umjetnost- sa drugom. Religioznost je povezana s činjenicom da je svjetonazor drevnih ruskih ljudi bio isključivo religiozne prirode. Što šire i dublju književnost koristio umjetničko iskustvo folklora, što je jasnije odražavao pojave stvarnosti, to je bio širi krug njegovog ideološkog i umjetničkog utjecaja.

Karakteristična karakteristika staroruske književnosti je istoricizam. Njegovi junaci su pretežno istorijske ličnosti; on ne dozvoljava gotovo nikakvu fikciju i striktno prati činjenicu. Čak i brojne priče o "čudima" - pojavama koje su srednjovjekovnim ljudima izgledale natprirodne, nisu toliko izum drevnog ruskog pisca, već tačni zapisi priča bilo očevidaca ili samih ljudi s kojima se "čudo" dogodilo. . Istoricizam drevne ruske književnosti ima specifično srednjovjekovni karakter. Tok i razvoj istorijskih događaja objašnjava se Božjom voljom, voljom Proviđenja. Junaci dela su prinčevi, vladari države, koji stoje na vrhu hijerarhijske lestvice feudalnog društva. Međutim, odbacivši religioznu ljusku, savremeni čitalac lako otkriva tu živu istorijsku stvarnost, čiji je pravi tvorac bio ruski narod.

3. Kakav je sistem žanrova staroruske književnosti? Opišite njegove glavne žanrove.

1) Hronike. Pripovijedanje u ljetopisima vođeno je iz godine u godinu hronološkim redom. Priča o događajima svake godine počinjala je riječima “U ljeto...”, otuda i naziv – “hronika”. O čemu su pisali hroničari? O vojnim pohodima, smrti prinčeva, epidemijama, pomračenjima sunca. Dešavalo se da su hronike uključivale tekstove pisama, ugovora i detaljne naracije zapleta. D.S. Lihačov je rekao da je hronika jedan od „objedinjujućih žanrova“. Početak ruske hronike je „Priča o prošlim godinama“. Sačuvana su dva njegova izdanja, koja datiraju iz 1116. i 1118. godine. Prva verzija iz 1113. godine, koju je napravio monah Kijevsko-pečerskog manastira Nestor, nije stigla do nas. Moram reći da je priča unutra drevna Rus' nazivali su ne samo hronikama, već i životima (životnom pričom...), legendama. Dakle, priča je opći žanrovski oblik koji uključuje djela različitog ili istog žanra, ujedinjena mislima pripovjedača.
2) Priče su bile rasprostranjene u drevnoj ruskoj književnosti: prevedene („Priča o Eruslanu Lazareviču“), o kneževskim zločinima (o ubistvu Andreja Bogoljubskog) i vojne. Vojne priče oslikavale su vojne podvige ruskog naroda, brojne bitke (o bici na rijeci Kalki, o invaziji Batu-kana, o Kulikovskoj bici). Centralni lik vojne priče bio je stvarni istorijska ličnost, princ. U pravilu, slika princa je bila idealizirana, obdarena velikim brojem pozitivne kvalitete. Upečatljiv primjer vojne priče je “Priča o Igorovom pohodu”.
Tokom vremena, priča je doživjela promjene: istorijske činjenice su zamijenjeni umjetničkom fikcijom. Priča je imala karakteristike ljubavno-pustolovnog romana („Priče o početku Moskve“). Formirani su novi žanrovi - svakodnevna priča („Priča o tuzi-nesreći“), satirična priča („Priča o Šemjakinovom dvoru“). Satirične priče su govorile o važnom socijalni problemi: o mitu, korupciji suda, društvenoj nejednakosti itd. Ponekad su to bile parodije na molbe, crkvene službe i druge popularne tekstove.
3) Važan žanr drevne ruske književnosti bila su žitija - dela koja su govorila o životima svetaca. Prva ruska hagiografija bila je „Život Borisa i Gleba“. Boris i Gleb su sinovi velikog kneza Vladimira. Život govori kako ih je stariji brat Borisa i Gleba Svyatopolk ubio da bi postao knez Kijeva. Početkom 15. veka sastavljen je život Sergija Radonješkog, koji govori o njegovim podvizima i čudima.
Život po pravilu uključuje kratak uvod sastavljača, glavni biografski dio i kratku pohvalu. Biografski dio govori o poreklu svetitelja, njegovom pobožnom djetinjstvu, asketskom podvigu i smrti. U staroruskoj književnosti razlikuje se nekoliko vrsta života: mučenički (o svetiteljima koji su pretrpjeli mučenje i smrt zbog svoje vjere), ispovjedni (o svecima koji su za života bili proganjani zbog propovijedanja kršćanstva), prečasni (o pravednicima, svetim monasima ), itd. Kasnije, u 17. veku, počeli su da se pojavljuju životi koji govore o običnim ljudima. Na primjer, „Život protojereja Avvakuma“, koji je sam napisao, nadaleko je poznat. Avvakum (1621-1682) je bio vođa starovjeraca, protivnika crkvene reforme koju je sproveo car Aleksej Mihajlovič. Vlasti su proganjale raskolnike, pa je Avvakum polovinu života proveo u zatvoru i progonstvu, a potom je pogubljen. U svom “Životu” govorio je o svojoj patnji za svoju vjeru, te da ga te patnje nisu mogle natjerati da napusti svoje ideje.
4) Hodanje (ili hodanje) bilo je veoma popularno u Rusiji. Šetnje su djela koja opisuju putovanja hodočasnika do svetilišta Palestine i Vizantije. Jedna od najranijih drevnih ruskih šetnji je „Šetnja igumana Danila“. Osnovni princip ovog žanra Daniil je formulirao na sljedeći način: „Treba pisati o onome što si sam vidio i čuo: ne pametno, već jednostavno.“ U hodočašćima 14.-15. stoljeća hodočasnike zamjenjuju državni poslanici i trgovci koji opisuju dotad nepoznate zemlje.
4. Kako su se razvile prve ruske hronike? Koje su karakteristike Priče o prošlim godinama? Principi prikazivanja junaka, kompozicija, žanrovska kompozicija?
Hronika kako književni žanr(a ne istorijski zapisi uopšte!) pojavljuje se, po svemu sudeći, sredinom 11. veka.
Napisao monah Nestor iz Kijevo-Pečerskog manastira u 11.-12. veku, hronika je ugradila velike količine materijali priča, priča, legendi, usmeno-poetskih predanja o različitim istorijskim ličnostima i događajima. Mnogi ga smatraju glavnim izvorom o početnom periodu ruske istorije, ponekad neopravdano odbacujući druge izvore ako su u suprotnosti sa Pričom o prošlim godinama.
Pripovijest o davnim godinama bilježi legende o poreklu Slovena, njihovom naseljavanju uz Dnjepar i oko jezera Ilmen, sukobu Slovena sa Hazarima i Varjazima, pozivanju Varjaga od strane Novgorodskih Slovena sa Rurikom na čelu i formiranje ruske države. Legende zapisane u PVL-u predstavljaju praktično jedini izvor informacija o nastanku prve drevne ruske države i prvih ruskih knezova. Imena Rjurika, Sineusa, Truvora, Askolda, Dira, Proročki Oleg ne nalaze se u drugim sinhronim izvorima, iako se pokušavaju identificirati neki povijesni likovi sa navedenim knezovima.
Prilikom pisanja ljetopisa korišteni su dokumenti iz kneževskog arhiva, koji su omogućili da se do danas sačuvaju tekstovi rusko-vizantijskih ugovora iz 911., 944. i 971. godine. Neki od podataka preuzeti su iz vizantijskih izvora. Ruski pohod na Carigrad 860. godine opisan je na osnovu prijevoda ljetopisa Đorđa Amartola, priče o ranijim vremenima preuzete su iz kronike Jovana Malale. Prema rečima poznatog ruskog filologa D.S. Lihačova, PVL „nije bila samo zbirka činjenica ruske istorije i ne samo istorijsko i publicističko delo koje se odnosi na hitne, ali prolazne zadatke ruske stvarnosti, već integralna književna istorija Rusije“.

5. Koje su žanrovske karakteristike „Priče o pohodu Igorovu“?

Pitanje o žanrovska pripadnost"Riječi". Autor spomenika ne može da nam pomogne: on sam svoje delo naziva ili „rečju” („Položaj mača Igorova...”), ili „pesmom” („Ove pesme počele su po epovima ovoga vremena...” , “ Pevanje pesme stari kneže..."), pa "priča" ("Da počnemo, braćo, ovu priču..."). Lay nema analogije među ostalim spomenicima drevne ruske književnosti. Dakle, radi se ili o djelu koje je izuzetno po svojoj žanrovskoj originalnosti, ili je riječ o predstavniku posebnog žanra, čiji spomenici do nas nisu stigli, jer ovaj žanr spaja karakteristike knjižne „riječi“ i epa. rad, nije bio tradicionalan. Možda su djela ovog žanra, namijenjena prvenstveno usmenom izvođenju, rijetko uopće snimana.
D. S. Lihačov piše da bi pojavu ovakvih spomenika, koji „stoje na granici književnosti i folklora“ (a to je upravo „Laik“), mogla uzrokovati sljedeća okolnost. U vezi sa formiranjem feudalne države koja se odvija ubrzanim tempom, „nastaje nova istorijska i patriotska samosvest koja zahteva posebne žanrovske forme izražavanja. Ni sistem folklornih žanrova ni sistem vizantijsko-slovenskih književnih žanrova koji su prešli na Rusiju nisu bili prilagodljivi za izražavanje novih tema. Prvi zbog svoje arhaične prirode, drugi zbog svoje prevladavajuće crkvenosti.” To je bio preduslov za stvaranje novih žanrova – „žanrova političkog novinarstva, žanrova koji veličaju ljubav prema rodnoj zemlji, lirsko-epskih žanrova“. „Laik“ se približava spomenicima zapadnoevropskog ranofeudalnog epa, posebno „Pesmi o Rolandu“.
Ovo poređenje je duboko proučavao A. N. Robinson, koji je postavio zadatak da „pronađe i opravda... mjesto u seriji epska dela Zapadni i Istočni feudalni svijet." Istraživač ističe da je prilikom ovakvih poređenja potrebno uzeti u obzir, s jedne strane, „društveno-istorijsku bliskost feudalnih ideologija i kultura“, as druge, narodno-nacionalnu originalnost. A. N. Robinson pokazuje koliko je uobičajeno za srednjovjekovne spomenike herojski ep motivi (ideja obrane domovine, koncept viteške časti, bonton odnosa između gospodara i vazala, slika herojeve žene ili voljene, čežnja za razdvojenošću, itd.) se različito manifestiraju u različitim kulturama i različitih spomenika. Konkretno, u “Lagu” su se mogućnosti tipične idealizacije junaka pokazale znatno ograničene, jer je radnja zasnovana na modernom, a ne događaju koji se nalazi u dalekoj prošlosti, a autor se obratio svojim slušaocima “ sa pesmom-pričom o sebi.”
Posebna žanrovska priroda „Laika“ imala je veliki uticaj na njegovu poetiku: „Laik“ spaja principe poetike stila monumentalnog istoricizma (ceremonijalizam u prikazu junaka, tehnike karakteristične za žanr svečane reči) i poetika folklora (u prikazu prirode, u prikazu osjećaja junakove supruge, u kombinaciji folklornih žanrova - “slava” i “plač”). Ispostavilo se da su folklorni elementi organski stopljeni sa elementima knjige u Lau.

6. Koje su karakteristike književnog stila "Zadonshchina"? Kako se ovo djelo odnosi na “Priču o Igorovom pohodu”?

Glavna ideja Adonske bitke je veličina Kulikovske bitke. Autor dela uzvikuje da je slava pobede na Kulikovom polju stigla do raznih krajeva zemlje („Sibla slava Gvozdenim vratima, i Karanači, Rimu, i Kafeu uz more, i Tornavu, a zatim u Carigrad na pohvalu ruskih knezova”). Rad se zasniva na stvarni događaji Kulikovska bitka, ali ovo nije konzistentna istorijska priča o pripremama za bitku, o samoj bici, o povratku pobednika sa bojišta, već o emotivnom prelamanju svih ovih događaja u autorovoj percepciji. Priča se prenosi sa jednog mesta na drugo: iz Moskve u Kulikovo polje, opet u Moskvu, u Novgorod, opet u Kulikovo polje. Sadašnjost je isprepletena sa sjećanjima na prošlost. Sam autor je opisao svoj rad kao „sažaljenje i pohvalu za velikog kneza Dmitrija Ivanoviča i njegovog brata, kneza Vladimira Ondrejeviča“. „Sažaljenje“ je vapaj za mrtvima, za teškom sudbinom ruske zemlje. "Pohvala" - slava hrabrosti i vojnoj hrabrosti ruskih vojnika i njihovih vođa.
Već po prirodi djela, po spoju jadikovke i hvale u njemu, 3. je blizak “Priči o pohodu Igorovu.” drugi divna osobina ovo delo drevne ruske književnosti. “Riječ” je bila uzor za autora 3. i na tekstualnom nivou. Plan 3., broj poetskih slika 3.—ponavljanje poetskih slika „Riječi“, pojedinačnih riječi, fraza, velikih odlomaka teksta 3. Ponovite odgovarajuće odlomke, „Riječi“, u zavisnosti od „Riječi“. Autor 3. se okrenuo „Riječi” kao uzoru sa ciljem da uporedi i suprotstavi političku situaciju u Rusiji u vreme „Slova” (80-ih godina 12. veka) sa 80-im godinama 14. veka ideološko značenje"Riječi" su se sastojale od autorovog poziva ruskim knezovima da zaborave međusobne sukobe i ujedine svoje snage za borbu protiv vanjskih neprijatelja Rusije. Autor 3. u pobjedi nad Hordom vidio je pravo utjelovljenje poziva svog briljantnog prethodnika: udružene snage ruskih prinčeva uspjele su poraziti mongolsko-tatare, koji su se ranije smatrali nepobjedivim. Autor 3. preispituje tekst Laika u skladu sa događajima Mamajevskog masakra i donosi mnogo svog. 3. karakteriše stilska nedoslednost – poetski delovi teksta smenjuju se sa prozaičnim, koji su u prirodi poslovne proze.
3. U većoj mjeri od “Riječi” karakteristične su tehnike usmene narodne poezije. Glavno je to što su u „Lagu” tehnike i elementi bliski usmenoj narodnoj umjetnosti predstavljeni u umjetnički izvedenoj autorskoj obradi, autorskom preispitivanju, ali su u 3. mnogo bliži i verbalno i karakterno usmenim izvorima. Ova okolnost i stanje popisa 3. (brojna izobličenja i greške) poslužili su kao osnova za pretpostavku narodnog predanja, usmenog porijekla spomenika. Činjenica da su pojedinačne liste 3. zapisane iz memorije, a ne kopirane sa drugih lista sasvim je moguća, ali je moguće pretpostaviti da je 3. originalno djelo usmeno stvaralaštvo, nema razloga. 3. vraća se na “Riječ” – književni spomenik. Kombinacija 3. poetskog teksta sa prozaizmima, po prirodi nalik poslovnom pisanju, govori i o knjiško-književnom karakteru spomenika. O tome svjedoči snažno izražena crkvena i vjerska simbolika i terminologija u 3.

7. Kako je radnja oličena u “Priči o pohodu Igorovom”? Koje su karakteristike kompozicije djela?

Radnja „Priče o Igorovom pohodu“ zasnovana je na istinitim istorijskim činjenicama.
Ova ideja je jasno oličena u cjelokupnoj umjetničkoj strukturi djela, a prije svega u njegovoj radnji i kompoziciji. Kompozicija S. je vrlo promišljena i harmonična zasnovana je na principu preplitanja trozvuka, što je takođe svojstveno književna djela Poruke "riječi" Kijevske Rusije itd. Vanjski trozvuk S. kompozicije sastoji se od: početka, glavnog dijela, završetka. Glavni dio je, pak, također trodijelan: pripovijest o Igorovom pohodu i njegovim posljedicama za Rusiju, prekinuta s tri autorove digresije, središnji fragment posvećen Svjatoslavu (Svjatoslavov san, njegovo tumačenje od strane bojara Svjatoslavovog „zlatnog riječ“, stapajući se s autorovim apelom prinčevima), a završni fragment povezan je s Igorovim povratkom iz zatočeništva (Jaroslavnin krik poziva Igora s „onog svijeta“, Igorov bijeg, potjera za Gzakom i Končakom). Lako je primijetiti da se svaki od momenata glavnog dijela sastoji i od tri epizode. Odvojene scene S. relativno su nezavisne, autor ih je vješto utkao u jedinstvenu cjelinu. Kompozicijske veze između njih su, posebno, različite vrste ponavljanja.

8. Koja je istorijska osnova Lay? Ko su njeni glavni likovi i koji su načini prikazivanja?

Istorijski događaji povezani s pohodom i porazom severskih knezova - Igora Svyatoslaviča, njegovog brata Vsevoloda iz Kurska, sina Vladimira iz Putivla i nećaka Svyatoslava Olgoviča iz Rylska - činili su osnovu "Priče o Igorovom pohodu". Dvije istorijske priče koje su došle do nas posvećene su opisu Igorovog pohoda: jedna je dio Sjevernoruske Laurentijeve hronike, druga je dio južnoruske Ipatijevske hronike.

Slika prinčeva. Odlično mjesto u "Polaganju" je posvećen prikazu postupaka Igora i Vsevoloda - glavnih učesnika kampanje (Vladimir Igorevič se pominje tek na kraju, u zdravici, a ime Olega Svjatoslaviča je izostavljeno). Autor suosjeća sa svojim junacima i u njima vidi najbolje predstavnike svoje savremene generacije prinčeva.
Igor se odlikuje izuzetnom hrabrošću i hrabrošću. On je hrabar ratnik koji je odlučio da se zauzme za rusku zemlju, „Iscrpaću svoj um svojom snagom i izoštriti srce hrabrošću, napunivši se vojničkim duhom“. Za dobro svoje zemlje, spreman je na sve žrtve i iskušenja. Hrabrim i plemenitim govorom Igor se obraća svome odredu: „Brupše i čete da budem bolji nego što sam pun bića I svi, braćo, da vidimo plavi Don hoću još“, rekao je, „slomiti kopljem kraj Polovca sa vama, Rusi, hoću da položim glavu i zapišem donski šlem“.
Igor drži nadahnuti govor u trenutku pomračenja Sunca, kada vidi da je „svi njegov urlik prekriven mrakom“. Strašni predznak prirode nije u stanju da poljulja prinčevu strastvenu želju i odlučnost da „iskuša veliki Don“ i da se zauzme za rusku zemlju. “Riječ” ne prikazuje Igora u bici na Kayalsu, ali govori o njegovoj hrabrosti i plemenitosti kada zamota police, sažaljevajući brata Vsevoloda.
Vsevolod je takođe hrabar ratnik. On je neodvojiv od svojih vjernih, iskusnih ratnika, koji su se „pod trubama, pod šlemovima uvijali, kraj koplja podignut, putevi se poznaju, krugovi se poznaju, lukovi im napeti, mi.ni otvoreni, sablje naoštrene i same galopiraju kao sivi vođa u polju, traže čast za sebe i slavu za princa." Svevolodova hrabrost i hrabrost, koje je pokazao u bici na Kajalu, su bez premca. Ruski u detalje epski heroji, buo-tur Vsevolod "prinčeve" na neprijatelja svojim strijelama, grmi "šteti mačevima na šlemovima." Iskačući sa svojim zlatnim šlemom, galopira bojnim poljem, udarajući neprijatelje. On je potpuno zaokupljen i ponesen bitkom, u žaru bitke zaboravlja na svoje rane, i na zlatnu trpezu svoga oca, i na milovanja svoje slatke, prelepe žene Glebovne. Hiperbolično prikazujući Vsevolodovo ponašanje u borbi, prenoseći na njega podvig odreda, autor Laja prati umjetničkim principima folklor

Djelatnost knezova u Lai ocjenjuje se sa stanovišta naroda.
Igor i Vsevolod su osuđeni zbog svoje žeđi za ličnom slavom. Slika Svjatoslava se otkriva u „Riječi“ u njegovom „blatnom“ snu i „zlatnoj riječi“. Svjatoslavova „Zlatna reč“ ispunjena je građanskom tugom zbog nesloge između prinčeva, nedostatka jedinstva među njima, i što je najvažnije, zbog njihovog zaboravljanja odgovornosti prema „zlatnom stolu“, ruskoj zemlji. To omogućava autoru Laja da „zlatnu reč“ lako pretvori u novinarski strasni apel upućen najmoćnijim knezovima ruskim da progovore „za zemlju rusku, za rane Igora, velikog Svjatoslavića. !”
Priča također trezveno procjenjuje moć galicijskog kneza Yaroslava Osmomisla. “Svojim gvozdenim plakama” zatvara put u Rusiju za ugarskog kralja, njegove trupe učestvuju u krstaški ratovi"Pucanje iz zlata sa Saltanijevog stola za zemlje."
Autor takođe apeluje na kneza Romana Mstislaviča Volinskog, poznatog po svojoj hrabrosti i hrabrosti, sa pozivom da pritekne u pomoć svojoj domovini i da zajedno sa prinčevima od Lucka i Peresopnice Ingvarom i Vsevolodom blokiraju „vrata polja .”
Autor Laja poziva knezove da služe interesima ruske zemlje, a ne sebičnim, ličnim. Ruska zemlja, njeni ljudi - "Dazhdbozovi unuci" - glavni su heroj "Laja". U ime interesa domovine i naroda zvuči nadahnuti i strastveni glas pjesnika. On zamišlja rusku zemlju u svoj složenosti političke borbe tog vremena, sagledava njenu sudbinu u širokoj istorijskoj perspektivi. Duboko je zabrinut za čast i slavu svoje domovine. Zato se Igorov poraz doživljava kao strašna uvreda za cijelu rusku zemlju. A misao ovog autora jasno je razotkrivena poetskom slikom Djevice ogorčenosti, koja se uzdiže u snagama „Daždbožovog unuka“, odnosno ruskog naroda.
Autor Laja vezuje moć ruske zemlje sa aktivnostima „starog“ Vladimira i „starog“ Jaroslava i, usredsređujući svoju glavnu pažnju na „sadašnje tužno vreme“ ruske zemlje, žali što „to staro Vladimir se više ne može prikovati za planine Kijev“. Strastveni patriota i građanin, autor Laika zamišlja rusku zemlju kao jedinstvenu moćnu feudalnu državu sa političkim centrom u Kijevu, državu u kojoj vazali striktno ispunjavaju svoje dužnosti prema svom gospodaru.

Po mišljenju autora “The Lay”, Boyan je idealan pjevač. On je proročki unuk boga Belesa, odnosno čovek koji poseduje božansku moć pevanja. Njegove pjesme su kao trilovi slavuja. Odajući slavu knezu, Bojan širi „moj um nad drvetom, kao siva viljuška nad zemljom, kao sivi orao pod oblacima“, to jest, njegov govor je figurativan, njegova misao se uzdiže. Bojanovi proročki prsti tutnjaju od lave do prinčeva, dodirujući žive strune ljudske duše

9. Koja je teorija otkrića “Riječi” i koji su glavni pravci njenog strujanja? Koji je pjesnik preveo ovo djelo? Koja su glavna gledišta o istoriji teksta i autorstvu dela?

Otvoren je krajem 18. veka. kolekcionar i ljubitelj antikviteta Musin-Puškin \\ Nabavio od arhimandrita Iolije rukom pisanu zbirku koja je nastala u 16. veku u severozapadnoj Rusiji u oblasti Pskova ili Novgoroda\\Prva poruka o otkriću „Slova“ od Kheraskov. Tada je Karamzin najavio otkriće Laja. Tekst je 1800. godine u Moskvi objavio Musin-Puškin. Godine 1812, tokom Napoleonove invazije, rukopis je spaljen. Jedini stari primjerak Laja ostao je samo pokojni Katarinin primjerak i prvi štampani tekst.
Izgubljena lista “Riječi” odražava fonetske karakteristike Sjevernoruski dijalekti. Pravopis spiska je veštački.
Koji je pjesnik preveo ovo djelo?
Žukovski, Lihačov, Balmont, Gudžij, Sumarokov, Zabolocki
Koja su glavna gledišta o istoriji teksta i autorstvu dela?
Prvi pristup: u djelima akademika B. A. Rybakova sugerirao je da bi ovaj autor mogao biti Pjotr Borislavič, kijevski bojar i - vjerovatno - hroničar velikog kneza Kijevskog Izjaslava Mstislaviča
2. pristup: da je autor Laja sam knez Igor. (A.N. Maikov)\kaže da je Igor otvorio izvještaj u hronici ne samo o svom porazu, već io svojim prethodnim poslovima.
Pristup 3: D. S. Likhacheva „Razmišljanja o autoru „Pohoda Igorovog“, autor je učestvovao u Igorovom pohodu, izneo istoriju ovog pohoda u hronici, prenoseći prinčeve drage misli i istovremeno pevač , kreirao je “The Lay” i sam napisao njen tekst. Lokalni interesi feudalne elite bili su mu strani, a interesi širokih slojeva ruskog radnog stanovništva bliski. To znači da je autor “Laika”, smatra akademik, mogao biti folk pjevač.

10. Koja su sredstva umjetničke govorne slike najkarakterističnija za “Priču o pohodu Igorovu”? Koje su glavne ritmičke karakteristike djela?

Prisustvo simbolike je raznoliko i elokventno, obilje metafora, epiteta, figurativno bogatstvo, monolozi, dijalozi, retorički uzvici, tehnike poređenja i paralelizma, antiteza, ritmička organizacija govora (ponavljanja, monotonija)
Ritmički je, ali ritmički sistem „Riječi“ je duboko jedinstven i pripada svom vremenu - XII vijek. fleksibilan ritam „Riječi“ podređen je sadržaju. U toj tačnoj korespondenciji ritmičke forme i ideološkog sadržaja, „Riječi” su jedan od najvažnijih temelja jedinstvene muzikalnosti njegovog jezika.
Alarmantni ritam kratkih sintaktičko-semantičkih jedinica savršeno prenosi Igorovo uzbuđenje pred bijegom\\ Još jedan ritam - ritam velikog, slobodnog disanja narodnog vapaja - osjeća se u Jaroslavninom obraćanju suncu i vjetru, Dnjepru:\\ Trijumf ruske pobjede nad Polovcima izvrsno se prenosi energičnom frazom, lišenom predikata i stoga odaje utisak radosnog uzvika, povika\\
A. Černov - prema njegovoj pretpostavci, staroruski tekst "Laganje" nije samo poetski, već i napisan u rimovanim stihovima ( mi pričamo o tome ne o književnoj rimi – aliterativnom stihu, rimovanju na osnovu sazvučja jednog naglašenog samoglasnika na kraju reda, itd.)
Knjižni elementi se ogledaju u jeziku „Riječi“ pored narodnih obilježja starog ruskog jezika. Zbog česte korespondencije, "Lay" na listi koja je došla do nas je izgubila svoje izvorne karakteristike i obojena je posebnostima novgorodsko-pskovskog dijalekta (shizym, vechi, luchi, rusitsi, divitsey, itd.) ; ali čak i sada još uvek odražava najstarije karakteristike ruskog književnog jezika 12. veka. Generalno, ovo je jezik hronika, učenja Vladimira Monomaha. Lay sadrži mnogo teških („mračnih“) odlomaka koji su nastali kao posljedica oštećenja teksta ili prisutnosti rijetkih riječi (hapaxes). Gotovo svako takvo mjesto bilo je predmet interpretacije više puta. Umetnički mediji autor S. crpi najprije iz usmene narodne umjetnosti ( folklorne slike simboli, stalni epiteti, tehnika negativnog paralelizma i dr.), modificirajući i obogaćujući tradicionalnu temu usmene narodne umjetnosti, također se široko koriste i slike i frazeologije povezane s feudalnim odnosima i životom društva. Metonimija ovdje ostaje važnije sredstvo od metafore, upoređivanje prevladava nad rijetkim oblicima poređenja, paralelizam nad analogijom, hiperbola nad litotama.
Već na samom početku proučavanja Laika uočeno je da se ovaj spomenik ne može smatrati čisto prozaičnim. narativ, jer sadrži manje-više jasne znakove ritma. izgradnja. Očigledno, na osnovu toga, po uzoru na prvo iskustvo poezije. adaptacije „Laja“ I. Sirjakova (1803), mnogi pesnici 19. i 20. veka preveli su i preuredili spomenik u moderno doba. jezicima, pribjegavajući raznim metričkim oblicima stiha - troheji, amfibrahiji, daktilu, troheju itd. Pitanje ritma "Laja" usko je povezano sa određivanjem njegove žanrovske prirode. U međuvremenu, do sada. vrijeme postoje sporovi oko lit. obliku “Riječi”, te u naslovu samog djela kada se prevede u moderno doba. jeziku postoje oznake: priča, pjesma, junačka pjesma, ep, pjesma itd. Neki. istraživači u 19. – poč XX vijek pokušao uspostaviti vezu lit. oblici "Riječi" iz Vizantije. crkva napjeva i na osnovu toga su donijeli zaključak o osobenostima ritma spomenika. Međutim, većina je moderna. filolozi i pjesnici uključeni u proučavanje ili prevođenje "Riječi" vide u njoj djelo najviše verbalne umjetnosti, koje raste na bogatim tradicijama usta. adv. TV Vost. Sloveni Prema L.I. Timofejevu, ritam "Laika" je zasnovan na narodnoj tradiciji. epska versifikacija (daktilski završeci stihova, dvodelna intonaciono-ritmička osnova stiha i druge karakteristike); napomenuo je da " opšti obrasci", koji se pojavljuju u ritmičkoj organizaciji Laika, omogućavaju nam da šire postavimo pitanje o značaju usmeno-poetske tradicije u stvaranju ovog spomenika."
D. S. Lihačov je uvjerljivo dokazao tu ritmiku. konstrukcija nije nužno povezana sa pjesmom. forme; glavna stvar je funkcionalna svrha ritma govora. U odnosu na Lay, izveo je sljedeći zaključak: „Dakle, fleksibilni ritam Lay je podređen sadržaju. Ta tačna podudarnost između ritmičke forme i ideološkog sadržaja “Riječi” jedan je od najvažnijih temelja jedinstvene muzikalnosti njegovog jezika.”

I. Književnost drevne ruske države 11. - prve polovine 13. vijeka. Književnost ovog perioda često se naziva književnošću Kijevske Rusije.

II. Književnost perioda feudalne rascjepkanosti i borbe za ujedinjenje sjeveroistočne Rusije (druga polovina 13. - prva polovina 15. stoljeća).

III. Literatura iz perioda stvaranja i razvoja centralizovane ruske države (XVI-XVII vek).

Međutim, prilikom periodizacije književnog procesa potrebno je uzeti u obzir:

1. Niz originalnih i prevedenih spomenika koji su se pojavili u datom periodu.

2. Priroda ideja i slika koje se ogledaju u književnosti.

3. Vodeći principi odraza stvarnosti i prirode žanrova i stilova koji određuju specifičnosti književnog razvoja datog perioda.

Prvi spomenici staroruskog pisanja koji su do nas došli poznati su tek iz druge polovine 11. veka: Ostromirovo jevanđelje (1056-1057), „Izbornik velikog kneza Svjatoslava iz 1073. godine“, „Izbornik iz 1076. . Većina djela nastalih u 11.-12. stoljeću sačuvana je samo u kasnijim kopijama 14.-17. stoljeća.

Međutim, intenzivan razvoj pisanja u Rusiji počeo je nakon zvaničnog usvajanja hrišćanstva 988. U isto vrijeme nastao je i određeni obrazovni sistem. Tridesetih godina 11. vijeka. u Kijevu ima „mnogo pisara“ koji ne samo da kopiraju knjige, već ih i prevode sa grčkog na "slovensko pismo". Sve ovo nam omogućava da istaknemo kraj 10. - prvu polovinu 11. veka. kao prvi, početni period formiranja staroruske književnosti. Istina, o rasponu radova ovog perioda, njihovim temama, idejama, žanrovima i stilovima možemo govoriti samo hipotetički.

Preovlađujuće mjesto u literaturi ovog perioda očito su zauzimale knjige vjerskog i moralnog sadržaja: Jevanđelje, Apostol, Služba, Sinaksari. U tom periodu izvršeno je prevođenje grčkih hronika, na osnovu kojih je sastavljen „Hronograf prema Velikom izlaganju“. U isto vrijeme nastaju zapisi usmenih predanja o širenju kršćanstva u Rusiji. Umetnički vrhunac ovog perioda i početak novog bila je Ilarionova „Beseda o zakonu i blagodati“.

Drugi period - sredina 11. - prva trećina 12. veka - književnost Kijevske Rusije. Ovo je doba procvata originalne drevne ruske književnosti, predstavljene žanrovima didaktičke „reči“ (Teodosije Pečerski, Luka Židjata), žanrovskim varijantama originalnih žitija („Legenda“ i „Čitanje“ o Borisu i Glebu, „The Život Teodosija Pečerskog“, „Spomen i pohvala kneza Vladimira“), istorijske priče, priče, predanja koja su činila osnovu hronike, koja je početkom 12. se zove "Priča o prošlim godinama". U isto vrijeme pojavila se prva „šetnja“ - putovanje igumana Daniela i tako originalno djelo kao što je „Učenje“ Vladimira Monomaha.

Prevedena literatura ovog perioda je široko zastupljena filozofsko-didaktičkim i moralno-didaktičkim zbirkama, paterikonima, istorijskim hronikama i apokrifnim delima.

U tom periodu razvijaju se različiti stilovi: epski, dokumentarno-istorijski, didaktički, emocionalno ekspresivni, hagiografski, koji su ponekad prisutni u istom djelu.

Treći period pada na drugu trećinu 12. - prvu polovinu 13. vijeka. Ovo je literatura iz perioda feudalne rascjepkanosti, kada se „patchwork carstvo Rurikoviča“ raspalo na niz nezavisnih feudalnih poludržava. Razvoj književnosti poprima regionalni karakter. Na osnovu književnosti Kijevske Rusije stvorene su lokalne književne škole: Vladimir-Suzdal, Novgorod, Kijevsko-Černigov, Galicija-Volin, Polock-Smolensk, Turovo-Pinsk, koje su tada postale izvor formiranja književnosti troje bratski slovenski narodi - ruski, ukrajinski i bjeloruski.

U ovim regionalnim centrima razvijaju se lokalne hronike, hagiografija, putopisni žanrovi, istorijske priče, epideiktička elokvencija („reči“ Kirila Turovskog, Klimenta Smoljatiča, Vladimirskog Serapiona) i „Priča o čudima Vladimirske ikone“. Bogorodice” počinje da se oblikuje. Delima episkopa Vladimirskog Simona i monaha Polikarpa nastao je „Kijevo-pečerski paterikon“. Vrhunac književnosti ovog perioda bila je „Priča o Igorovom pohodu“, čvrsto povezana sa odlazećim tradicijama junačke družine. Originalna upečatljiva djela su “Polaganje” Daniila Zatočnika i “Polaganje o uništenju ruske zemlje”.

Četvrto razdoblje - druga polovina XIII-XV stoljeća - književnost perioda borbe ruskog naroda s mongolsko-tatarskim osvajačima i početak formiranja centralizirane ruske države, formiranje velikoruskog naroda . Razvoj književnosti u ovom periodu odvijao se u vodećim kulturnim centrima kao što su visoka Moskva, Novgorod, Pskov i Tver.

U literaturi tog vremena glavna tema bila je borba protiv stranih porobitelja - Mongol-Tatara i tema jačanja ruske države, veličanja vojnih i moralnih podviga ruskog naroda, njihovih djela. Književnost i likovna umjetnost otkrivaju moralni ideal osobe koja je u stanju pobijediti "borba ovog doba" - glavno zlo koje sprečava ujedinjenje svih snaga za borbu protiv omraženih osvajača.

Stil istorijskog pripovedanja dobija dalji razvoj. Na nju utiču demokratski slojevi stanovništva, s jedne strane, i crkveni krugovi, s druge. Zabavna i umjetnička fikcija počinju sve šire prodirati u historijski narativ. Pojavljuju se izmišljene priče koje se uzimaju kao istorijske (priča o gradu Babilonu, “Priča o mutjanskom guverneru Drakuli”, “Priča o Iveronskoj kraljici Dinari”, “Priča o Basargi”). U ovim pričama intenziviraju se novinarske i političke tendencije, naglašavajući značaj Rusije i njenog središta Moskve - političkog i kulturnog naslednika vladajućih svetskih sila.

U 15. veku Novgorodska književnost dostiže svoj vrhunac, jasno odražavajući akutnu borbu klasa unutar feudalne gradske republike. Novgorodske hronike i hagiografija sa svojim demokratskim tendencijama odigrali su važnu ulogu u razvoju staroruske književnosti.

U književnosti raste interesovanje za psihološka stanja ljudske duše, dinamiku osećanja i emocija.

Službeni stil epohe postaje reprezentativan, veličanstven, elokventan stil književne škole Makaryev. Polemična novinarska literatura stvara slobodnije, življe književne forme povezane s poslovnim pisanjem i svakodnevnim životom.

Šesti period razvoja staroruske književnosti pada na 17. vek. Priroda književnog razvoja nam omogućava da razlikujemo dvije faze u ovom periodu: 1. - od početka vijeka do 60-ih, 2. - 60-ih godina - kraj 17., prva trećina 18. stoljeća.

Prva faza je povezana sa razvojem i transformacijom tradicionalnih istorijskih i hagiografskih žanrova drevne ruske književnosti. Događaji iz Prvog seljačkog rata i borba ruskog naroda protiv poljsko-švedske intervencije zadali su udarac vjerskoj ideologiji i providencijalističkim pogledima na tok povijesnih događaja. U društvenom, političkom i kulturnom životu zemlje povećala se uloga posada – trgovačkog i zanatskog stanovništva. Pojavio se novi demokratski čitač. Odgovarajući na njegove zahtjeve, književnost proširuje obim stvarnosti, mijenja dotadašnji žanrovski sistem i počinje da se oslobađa provenencijalizma, simbolizma, bontona - vodećih principa umjetničkog metoda srednjovjekovne književnosti. Hagiografija se pretvara u svakodnevnu biografiju, a žanr istorijske priče se demokratizuje.

Druga faza u razvoju ruske književnosti u drugoj polovini 17. veka. povezan sa Nikonovom crkvenom reformom, sa događajima istorijskog ujedinjenja Ukrajine sa Rusijom, nakon čega je započeo intenzivan proces prodora zapadnoevropske književnosti u starorusku književnost. Istorijska priča, gubeći veze sa konkretnim činjenicama, postaje zabavna priča. Život postaje ne samo svakodnevna životna priča, već i autobiografija - ispovijest vrelog buntovnog srca.

Samosvijest pojedinca ogleda se u novom žanru - svakodnevnoj priči, u kojoj se pojavljuje novi heroj - trgovački sin, otrcani plemić bez korijena. Priroda prevodne literature se menja.

Osobine staroruske književnosti

Karakteristična karakteristika staroruske književnosti je rukom pisani lik njegovo postojanje i distribuciju. Štoviše, ovo ili ono djelo nije postojalo u obliku zasebnog, samostalnog rukopisa, već je bilo dio različitih zbirki koje su imale određene praktične ciljeve. “Sve što ne služi radi koristi, već radi uljepšavanja, podliježe optužbi za taštinu.” Ove riječi Vasilija Velikog uvelike su odredile odnos starog ruskog društva prema pisanim djelima. Vrijednost pojedine rukopisne knjige ocjenjivana je sa stanovišta njene praktične svrhe i korisnosti.

Još jedna naša karakteristika antičke književnosti je anonimnost, bezličnost njeni radovi. To je bila posljedica vjersko-kršćanskog odnosa feudalnog društva prema čovjeku, a posebno prema stvaralaštvu pisca, umjetnika i arhitekte. U najboljem slučaju znamo imena pojedinih autora, „prepisivača“ knjiga, koji su svoje ime skromno stavili ili na kraj rukopisa, ili na njegove margine, ili (što je mnogo rjeđe) u naslovu djela. Istovremeno, pisac neće prihvatiti da svoje ime navede takvim evaluativnim epitetima kao što su “mršavi”, “nedostojni”, “mnogi grešnici”. U većini slučajeva, autor djela radije ostaje nepoznat, a ponekad se skriva iza autoritativnog imena jednog ili drugog „oca crkve“ - Ivana Zlatoustog, Vasilija Velikog itd.

Biografski podaci o nama poznatim drevnim ruskim piscima, obimu njihovog stvaralaštva i prirodi njihovih društvenih aktivnosti su vrlo, vrlo oskudni. Stoga, ako se pri proučavanju književnosti 18.-20. književnici naširoko koriste biografski materijal, otkrivaju prirodu političkog, filozofskog, estetski pogledi ovog ili onog pisca, koristeći autorove rukopise, pratiti istoriju nastanka dela, identifikovati kreativna individualnost pisca, onda se spomenicima starog ruskog pisanja mora pristupiti drugačije.

U pravilu, autorski tekstovi djela nisu dopirali do nas, ali su sačuvani njihovi kasniji popisi, ponekad udaljeni od vremena pisanja originala sto, dvjesto i više godina. Na primjer, “Priča o prošlim godinama”, koju je Nestor stvorio 1111–1113, uopće nije sačuvana, a izdanje Silvestrove “priče” (1116) poznato je samo kao dio Laurentijeve kronike iz 1377. U spisku iz 16. veka pronađena je pripovetka o vojsci Igorovoj, napisana krajem 80-ih godina 12. veka.

Prilikom proučavanja drevne ruske književnosti treba uzeti u obzir jednu vrlo važnu okolnost: u srednjem vijeku fikcija se još nije pojavila kao samostalno područje javne svijesti, bila je neraskidivo povezana s filozofijom, naukom i religijom.

S tim u vezi, nemoguće je mehanički primijeniti na drevnu rusku književnost kriterije likovnosti kojima pristupamo kada procjenjujemo fenomene književnog razvoja modernog vremena.

Proces istorijski razvoj staroruska književnost predstavlja proces postepene kristalizacije fikcija, njegovu izolaciju od opšteg toka pisanja, njegovu demokratizaciju i „sekularizaciju“, odnosno oslobođenje od tutorstva crkve.

Jedan od karakteristične karakteristike Stara ruska književnost je njena povezanost sa crkvenim i poslovnim pisanjem, s jedne strane, i usmenom poetskom narodnom umjetnošću, s druge. Priroda ovih veza u svakoj istorijskoj fazi razvoja književnosti i u njenim pojedinačnim spomenicima bila je različita.

Međutim, što je šira i dublja literatura koristila umjetničko iskustvo folklora, što je ono jasnije odražavalo fenomene stvarnosti, to je bila šira sfera njenog ideološkog i umjetničkog utjecaja.

Karakteristična karakteristika staroruske književnosti je istoricizam. Njegovi junaci su pretežno istorijske ličnosti; on ne dozvoljava gotovo nikakvu fikciju i striktno prati činjenicu. Čak i brojne priče o "čudima" - pojavama koje su srednjovjekovnoj osobi izgledale natprirodne, nisu toliko izum drevnog ruskog pisca, već tačni zapisi priča bilo očevidaca ili samih ljudi s kojima se "čudo" dogodilo. .

Istoricizam drevne ruske književnosti ima specifično srednjovjekovni karakter. Tok i razvoj istorijskih događaja objašnjava se Božjom voljom, voljom proviđenja. Junaci dela su prinčevi, vladari države, koji stoje na vrhu hijerarhijske lestvice feudalnog društva. Međutim, odbacivši religioznu ljusku, savremeni čitalac lako otkriva tu živu istorijsku stvarnost, čiji je pravi tvorac bio ruski narod.

Prema ustaljenoj tradiciji, razlikuju se tri glavne faze u razvoju staroruske književnosti, povezane s periodima razvoja ruske države:

I. Književnost drevne ruske države 11. - prve polovine 13. vijeka. Književnost ovog perioda često se naziva književnošću Kijevske Rusije.

II. Književnost perioda feudalne rascjepkanosti i borbe za ujedinjenje sjeveroistočne Rusije (druga polovina 13. - prva polovina 15. stoljeća).

III. Literatura iz perioda stvaranja i razvoja centralizovane ruske države (XVI-XVII vek).

Međutim, prilikom periodizacije književnog procesa potrebno je uzeti u obzir:

1. Niz originalnih i prevedenih spomenika koji su se pojavili u datom periodu.

2. Priroda ideja i slika koje se ogledaju u književnosti.

3. Vodeći principi odraza stvarnosti i prirode žanrova i stilova koji određuju specifičnosti književnog razvoja datog perioda.

Sve ovo nam omogućava da istaknemo kraj 10. - prvu polovinu 11. veka. kao prvi, početni period formiranja staroruske književnosti. Istina, o rasponu radova ovog perioda, njihovim temama, idejama, žanrovima i stilovima možemo govoriti samo hipotetički.

Preovlađujuće mjesto u literaturi ovog perioda očito su zauzimale knjige religioznog i moralnog sadržaja: Jevanđelje, Apostol, Služba, Sinaksari. U tom periodu izvršeno je prevođenje grčkih hronika, na osnovu kojih je sastavljen „Hronograf prema Velikom izlaganju“.

U isto vrijeme nastaju zapisi usmenih predanja o širenju kršćanstva u Rusiji. Umetnički vrhunac ovog perioda i početak novog bila je Ilarionova „Beseda o zakonu i blagodati“.

Drugi period - sredina 11. - prva trećina 12. veka - književnost Kijevske Rusije. Ovo je doba procvata originalne drevne ruske književnosti, predstavljene žanrovima didaktičke „reči“ (Teodosije Pečerski, Luka Židjata), žanrovskim varijantama originalnih žitija („Legenda“ i „Čitanje“ o Borisu i Glebu, „The Život Teodosija Pečerskog“, „Sjećanje i pohvala kneza Vladimira“), istorijske priče, priče, predanja koja su činila osnovu ljetopisa, koja je početkom 12. se zove "Priča o prošlim godinama".

U isto vrijeme pojavila se prva „šetnja“ - putovanje igumana Daniela i tako originalno djelo kao što je „Učenje“ Vladimira Monomaha.

Prevedena literatura ovog perioda je široko zastupljena filozofsko-didaktičkim i moralno-didaktičkim zbirkama, paterikonima, istorijskim hronikama i apokrifnim delima.

Centralna tema izvorne književnosti je tema ruske zemlje, ideja njene veličine, integriteta i suvereniteta. Njegovi poklonici su duhovna svjetla ruske zemlje i ideal moralne ljepote. Svojim „radom i znojem“ silni knezovi grade otadžbinu – „dobri patnici za rusku zemlju“.

U tom periodu razvijaju se različiti stilovi: epski, dokumentarno-istorijski, didaktički, emocionalno ekspresivni, hagiografski, koji su ponekad prisutni u istom djelu.

Na osnovu književnosti Kijevske Rusije stvorene su lokalne književne škole: Vladimir-Suzdal, Novgorod, Kijevsko-Černigov, Galicija-Volin, Polock-Smolensk, Turovo-Pinsk, koje su tada postale izvor formiranja književnosti troje bratski slovenski narodi - ruski, ukrajinski i bjeloruski.

Delima episkopa Vladimirskog Simona i monaha Polikarpa nastao je „Kijevo-pečerski paterikon“. Vrhunac književnosti ovog perioda bila je „Priča o Igorovom pohodu“, čvrsto povezana sa odlazećim tradicijama junačke družine. Originalna upečatljiva djela su “Polaganje” Daniila Zatočnika i “Polaganje o uništenju ruske zemlje”.

Razvoj književnosti u ovom periodu odvijao se u vodećim kulturnim centrima kao što su visoka Moskva, Novgorod, Pskov i Tver.

Svest o potrebi borbe protiv stranih porobljivača dovela je do ujedinjenja narodnih snaga, a ta borba ide ruku pod ruku sa političkim ujedinjenjem Rusije oko jednog centra, koji postaje Moskva.

Važna prekretnica u političkom i kulturnom životu Rusije bila je pobeda ruskog naroda na Kulikovom polju septembra 1380. godine nad hordama Mamaja. Pokazalo je da Rusija ima snagu da se odlučno bori protiv porobljivača, a te snage može ujediniti i ujediniti centralizovana moć velikog kneza Moskve.

U literaturi tog vremena glavna tema bila je borba protiv stranih porobitelja - Mongol-Tatara i tema jačanja ruske države, veličanja vojnih i moralnih podviga ruskog naroda, njihovih djela.

Književnost i likovna umjetnost otkrivaju moralni ideal pojedinca koji je sposoban prevladati “razdor ovoga doba” - glavno zlo koje sprječava ujedinjenje svih snaga u borbi protiv omraženih osvajača.

Pojavljuju se izmišljene priče koje se uzimaju kao istorijske (priča o gradu Babilonu, “Priča o mutjanskom guverneru Drakuli”, “Priča o Iveronskoj kraljici Dinari”, “Priča o Basargi”).

U ovim pričama intenziviraju se novinarske i političke tendencije, naglašavajući značaj Rusije i njenog središta Moskve - političkog i kulturnog naslednika vladajućih svetskih sila.

Razvoj stila "idealizirajućeg biografizma" prikazan je u literaturi Tvera. „Hod preko tri mora“ Afanasija Nikitina povezuje se sa demokratskom urbanom kulturom.

U književnosti raste interesovanje za psihološka stanja ljudske duše, dinamiku osećanja i emocija.

Peti period razvoja staroruske književnosti pada na kraj 15.-16. Ovo je period književnosti centralizovane ruske države.

U razvoju književnosti obilježen je procesom spajanja lokalnih regionalnih književnosti u jedinstvenu sverusku književnost, što je dalo ideološko opravdanje za centraliziranu vlast suverena.

Oštra unutarpolitička borba za jačanje autokratske moći velikog kneza, a potom i suverena cijele Rusije, odredila je neviđeni procvat novinarstva.

U društvenom, političkom i kulturnom životu zemlje povećala se uloga posada – trgovačkog i zanatskog stanovništva. Pojavio se novi demokratski čitač.

Odgovarajući na njegove zahtjeve, književnost proširuje obim stvarnosti, mijenja dotadašnji žanrovski sistem i počinje da se oslobađa provenencijalizma, simbolizma, bontona - vodećih principa umjetničkog metoda srednjovjekovne književnosti. Hagiografija se pretvara u svakodnevnu biografiju, a žanr istorijske priče se demokratizuje.

Istorijska priča, gubeći veze sa konkretnim činjenicama, postaje zabavna priča. Život postaje ne samo svakodnevna životna priča, već i autobiografija - ispovijest vrelog buntovnog srca.

Folklor hrli u književnost u širokom talasu. Žanrovi narodnih satiričnih priča, epike i tekstovi pjesama organski su uključeni u književna djela.

Samosvijest pojedinca ogleda se u novom žanru - svakodnevnoj priči, u kojoj se pojavljuje novi heroj - trgovački sin, otrcani plemić bez korijena. Priroda prevodne literature se menja.

Proces demokratizacije književnosti nailazi na odgovor vladajućih klasa. U dvorskim krugovima usađen je umjetni normativni stil, ceremonijalna estetika i elementi ukrajinsko-poljskog baroka.

Živa narodna lirika suprotstavljena je umjetnoj slogovnoj književnoj poeziji, demokratskoj satiri moralizirajuća apstraktna satira o moralu uopće, a narodnoj drami sudska i školska komedija.

Međutim, pojava silabičke poezije, dvorskog i školskog teatra svjedočila je o trijumfu novih principa i pripremila put za nastanak klasicizma u ruskoj književnosti 18. stoljeća.

Kuskov V.V. Istorija stare ruske književnosti. - M., 1998

Zadatak paleografije je da odredi vrijeme i mjesto pisanja nedatiranih rukopisa na osnovu podataka iz datiiranih rukopisa (u kojima je naznačeno vrijeme i mjesto, kada i gdje su napisani). Ne treba misliti da je paleografija u stanju dati manje ili više precizne definicije i ukazati na decenije ili četvrtine stoljeća, na vrijeme pisanja rukopisa. S obzirom na obilje podataka, ona može govoriti samo o pola vijeka; s obzirom na oskudnost podataka, mora se ograničiti na vijekove. Definicije roda prihvaćene u paleografiji: „XIV vek” znači da je rukopis mogao biti napisan i na početku i na kraju navedenog veka; definicije u rodu: „XIV-XV vek” ukazuju na mogućnost pripisivanja rukopisa drugoj polovini 14. i prvoj polovini 15. veka; definicije kao što su " početkom XIV vijeka“, ukazuju da se rukopis može datirati u posljednju deceniju 13. vijeka i prve četiri decenije 14. vijeka.

Oprez pri određivanju vremena pisanja je neophodan s obzirom na samu činjenicu da je isti pisar mogao slobodno raditi čitavih pola vijeka, uglavnom zadržavajući iste karakteristike pisanja.

Štaviše, paleografija može dati naznake o karakteristikama originala do kojeg rukopis datira i odgovoriti na pitanje porijekla teksta koji se nalazi u rukopisu.

Podaci koje paleografija koristi su materijal za pisanje, pisanje (ili oblici slova), ornamentika i pravopis rukopisa.

Naši preci su razlikovali knjigu, svitak i pismo.

Pitanje 3

Žanrovi drevne ruske književnosti obično se dijele na primarne i objedinjujuće. Primarni 1) Žanr Život Stvorili su ga ljudi koji su bili direktno upoznati sa osobom koja je kanonizovana i kanonizovana nakon njegove smrti. 2) Staroruska elokvencija je pozajmljena iz Vizantije i služila je kao oblik govorništva. 3) Nastava. Poučavanje je žanr u kojem su drevni ruski hroničari pokušali da predstave model ponašanja za bilo koju drevnu rusku osobu: i za kneza i za običnog čoveka. 4) Riječ. Riječ je vrsta žanra drevne ruske elokvencije. Primjer političke raznolikosti staroruske elokvencije je “Priča o Igorovom pohodu”. 5) Priča. Ovo je tekst epske prirode koji govori o prinčevima, vojnim podvizima i kneževskim zločinima. Ujedinjujući 1) Hronika je narativ o istorijskim događajima. Ovo je najstariji žanr drevne ruske književnosti. 2) Hronograf - to su tekstovi koji sadrže opis vremena 15-16 vijeka. 3) Cheti-Minea (bukvalno "čitanje po mjesecu") - zbirka djela o svetim ljudima. 4) Paterikon - opis života svetih otaca. 5) Apokrifi - doslovno prevedeno sa starogrčkog kao "intimno, tajno". Riječ je o djelima religiozne i legendarne prirode.

Pitanje 4 Periodizacija staroruske književnosti

Postoje tri glavna perioda u razvoju staroruske književnosti:

1. Književnost perioda Kijevske Rusije (XI-XII st.)

Ovo je književnost jednog drevnog ruskog naroda. Književnost ovog perioda naziva se i književnošću Kijevske Rusije. Kijevska država bila je jedna od najnaprednijih država svog vremena. Ruska zemlja bila je poznata po svojim bogatim gradovima. U 12. veku imala je više od 200 gradova. Najstariji ruski gradovi su Kijev, Novgorod, Černigov i Smolensk.

U Kijevu i drugim ruskim gradovima, od kraja 11. veka u Kijevu, sestra kneza Jaroslava, Ana, osniva žensku školu, prvu u Evropi. Književnost XI-XII veka. bila je osnova na kojoj se odvijao kasniji razvoj književnosti Rusije, Ukrajine i Bjelorusije. Glavni spomenici ovog perioda povezani su sa Kijevom. Ovdje nastaju najvažniji književni žanrovi: hronika, istorijska priča, život, riječ.

2. Književnost perioda feudalne rascjepkanosti i ujedinjenja sjeveroistočne Rusije (XII-XV st.)

Proces feudalne fragmentacije doveo je do kolapsa Kijevske Rusije i formiranja novih političkih i kulturnih centara: Vladimirske, Moskve, Novgorodske, Tverske kneževine. Književnost se u svakom od njih razvija posebno. Ali tokom perioda borbe protiv Tatar-Mongola, književnost je pozivala na ujedinjenje svih snaga za borbu protiv neprijatelja. Najznačajniji književni spomenici ovog perioda su „Molitva Danijela Zarobljenika“, „Priča o Batuovom pustošenju Rjazanja“, „Zadonščina“, „Hod preko tri mora“, „Priča o Petru i Fevroniji“ .

3. Književnost perioda centralizovane ruske države (XVI-XVII vek)

U tom periodu nastala je književnost ruske nacije u nastajanju. Crkveni svjetonazor ustupa mjesto sekularnom, a pojavljuje se i šire demokratsko čitalaštvo. Književni žanrovi postaju demokratskiji i po formi i po sadržaju. Pojavljuje se umjetnička fantastika, koja sve do 17. stoljeća. nije bilo u literaturi. Književnost 17. veka bila je uglavnom novinarske prirode, odražavajući ideološke stavove zaraćenih strana (prepiska između cara Ivana Groznog i kneza Andreja Kurbskog). Književnost ovog perioda karakteriše razvoj priče, predstavljene u različitim žanrovskim podvizima: hagiografska („Priča o Julianiji Lazarevskoj“), istorijska („Priča o Azovskoj opsadi donskih kozaka“), svakodnevna („Priča o Julianiji Lazarevskoj“). "Priča o jadu i nesreći"), satirična ("Priča o Šemjakinovom dvoru", "Priča o Erši Eršoviču", "Priča o Jastrebu").

Izvanredan pisac 17. veka. bio protojerej Avvakum, autor knjige "Život".

Pored demokratske književnosti u 17. vijeku. Visoka književnost nastavlja da se razvija i pojavljuje se poseban stil, nazvan „barok“. Barok je bio aristokratski fenomen, suprotan ruskoj demokratskoj i satiričnoj književnosti. Ovaj trend je obuhvatio dvorsku poeziju i dramu.

Književna dela Drevne Rusije uvek su vezana za određeni istorijski događaj, za konkretan istorijska ličnost. To su priče o bitkama (o pobjedama i porazima), o kneževskim zločinima, o putovanjima u svetu zemlju i jednostavno o stvarnim ljudima: najčešće o svecima i kneževima-zapovjednicima. Postoje priče o ikonama i gradnji crkava, o čudima u koja se vjeruje, o pojavama koje su se navodno dogodile. Ali ne nova djela na jasno izmišljenim zapletima.

Književnost prati rusku stvarnost, rusku istoriju u ogromnom toku, za petama. Bojeći se laži, pisci svoja djela zasnivaju na dokumentima, koje smatraju svim prethodnim pisanjem.

Literatura Drevne Rusije je dokaz života. Zato sama historija, u određenoj mjeri, uspostavlja periodizaciju književnosti.

Književnost 11. - prve trećine 13. veka može se smatrati jedinstvenom književnošću Kijevske Rusije. Ovo je vek jedinstvene drevne ruske države. Vek prvih ruskih života - Borisa i Gleba i prvi spomenik ruske hronike koji je do nas došao - "Priča o prošlim godinama".

Slijedi relativno kratak period mongolo-tatarske invazije, kada se priča o invaziji mongolsko-tatarskih trupa u Rusiju, bici na Kalki, „Priča o uništenju ruske zemlje“ i „Život Aleksandra Nevskog“. ” su kreirani. Književnost je sabijena u jednu temu, ali se ova tema ispoljava sa izuzetnim intenzitetom, a odlike monumentalno-istorijskog stila dobijaju tragični pečat i lirski ushićenje visokog patriotskog osećanja.

Sledeći period, kraj 14. veka i prva polovina 15. veka, je vek predrenesanse, koji se poklapa sa ekonomskim i kulturnim preporodom ruske zemlje u godinama koje su neposredno prethodile i posle Kulikovske bitke. 1380. godine. Ovo je period izražajno-emotivnog stila i patriotskog uspona u književnosti, period oživljavanja hroničarstva i istorijskog pripovedanja.

Pobjeda koju su Rusi izvojevali nad mongolsko-tatarima na Kulikovom polju ostavila je ogroman utisak ne samo na njihove savremenike. To objašnjava činjenicu da je veliki broj književnih spomenika posvećen masakru u Mamajevu: "Zadonshchina", "Legenda o Mamaevov masakr" i sl.

U drugoj polovini 15. veka otkriveni su novi fenomeni u ruskoj književnosti: dela prevodne književnosti su postala široko rasprostranjena, a novinarstvo se razvijalo.

Od sredine 16. veka književnost je sve više pod uticajem zvaničnog trenda. 17. vek je vek prelaska na književnost modernog doba. Ovo je doba razvoja individualnog principa u svemu: u samom tipu pisca i njegovom djelu, doba razvoja individualnih ukusa i stilova, profesionalizma pisca i osjećaja autorskog vlasništva.

Ovo je periodizacija istorije drevne ruske književnosti. Nema potrebe razmatrati sve spomenike koji su postojali u Drevnoj Rusiji. Na primjeru nekoliko djela, razmotrit ćemo kako se tema čovjeka i njegovih djela razvijala u drevnoj ruskoj književnosti.